İşsizin parası kamu bankalarına gitti

İşsizlik Sigortası Fonu’ndan patronlara yapılan teşvik ve destek ödemeleri, işsizlere yapılan ödemeleri 2019’da da geçti. İşkur verilerine göre, 2019’da fondan patronlara teşvik ve destek olarak yapılan ödemeler bir önceki yıla göre yüzde 45 artarak 26 milyar TL’ye ulaşırken, işsizlere yapılan ödemeler 10 milyar TL’de kaldı. Kriz nedeniyle artan kısa çalışma ve ücret garanti fonu ödemeleri ile yarım çalışma ödemeleri de eklendiğinde rakam 10.4 TL oldu. 

3.9 MİLYARA DÜŞTÜ

Cumhuriyet'in haberine göre fonun bütçe fazlası 2019’da bir önceki yıla göre yüzde 64.2 oranında azalarak 10.9 milyar TL’den 3.9 milyar TL’ye geriledi. Fonun toplam varlığı bu dönemde nominal olarak yüzde 3.1’lik artışla 131.5 milyar TL’ye yükseldi ancak yüzde 11.8’lik enflasyon düşüldüğünde fon reel olarak yüzde 7.8 oranında değer kaybetti. Ekonomist Haluk Bürümcekçi’ye göre, fon varlığının reel olarak gerilemesinde, artan işsizlik sigortası ödemeleri ile işverenlere yapılan teşvik ödemelerinin yanı sıra yüzde 94’lük büyük ağırlıkla devlet tahvilinde değerlendirilen fon varlığının son dönemde kamu bankalarının düşük faizli sermaye benzeri tahvil ihraçları gibi daha verimsiz yatırımlara yönlendirilmesi de etkili oldu. 

Kriz döneminde kredi artışı yükünü sırtlanan ve hükümete yakın şirketlere düşük faizli kredi verdiği gerekçesiyle eleştirilen kamu bankaları, Eylül 2018’de tahvil faizleri yüzde 20’lerde iken yüzde 9’luk faizle sermaye benzeri tahvil ihraç etmişti. İşsizlik Fonu, elinde tuttuğu Hazine tahvillerinin satarak kamu bankalarına düşük faizli 11 milyar TL’lik kaynak sağlamıştı. Nitekim, fonun faiz geliri 2019’da sadece yüzde 11.4 artarak 16.8 milyar TL’de kaldı.

KONKORDATOLAR DA FONU ETKİLEDİ

Kriz nedeniyle artan konkordato ve iflaslar, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yapılan Ücret Garanti Fonu ödemeleri de ciddi oranda artırdı. 2017’de 25 milyon TL, 2018’de 81 milyon TL olan Ücret Garanti Fonu ödemeleri, 2019’da 157 milyon TL’ye sıçradı. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek 1. maddesine göre; işverenin, konkordato ilan etmesi, iflası veya iflasın ertelenmesi yüzünden ödeme güçlüğüne düştüğünde, çalışanlarının ödenmeyen üç aylık ücret alacakları Ücret Garanti Fonu’ndan ödeniyor.