Salgından önce bile garanti hesabı tutmadı: Yüzde 100 arttı

Devletin Yap-İşlet-Devret yöntemi ile özel sektörle birlikte yaptığı projeler için yapması gereken hazine garantisi ödemesi korona virüs salgını nedeniyle 16,3 milyar liraya yükseldi. Salgın öncesinde Osmangazi Köprüsü ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü için verilen garanti araç geçişi sayıları tutmazken, Cumhurbaşkanlığı’nın açıkladığı yatırım programında garantiler için ayrılan 8,3 milyar liralık bütçenin hangi hesaplama baz alınarak ayrıldığı açıklanmadı.

Sözcü gazetesinden Erdoğan Süzer’in haberine göre, korona virüsü salgını yüzünden işini gücünü bırakıp evine kapanan halk yiyecek ekmek bulmakta zorlanırken köprü, otoyol ve havaalanı müteahhitleri dolar garantili anlaşmalar sayesinde halkın kesesinden adeta paraya boğulacak. Devlet, hiç salgın olmasa bile bu yıl mega projelerin müteahhitlerine araç ve yolcu garanti ödemeleri adı altında zaten 8.3 milyar lira para aktaracaktı. Salgınla birlikte araçların geçmediği, yolcuların uğramadığı köprü, otoyol, havayolu ve tren garları için devlet bu yoklukta 8 milyar lira daha ilave para ödemek zorunda kalacak. Böylece, kriz bir yıl sürerse sadece ulaştırma projeleri için halkın cebinden çıkacak garanti ödemelerinin tutarı 16.3 milyar liraya ulaşacak. Üstelik zorunlu olarak yola çıkacak yolcu ve sürücüler de bu dönemde pahalı yollara 4.4 milyar lira para akıtacak.

İŞTE O HESAP…

Devlet, yolcu garantisi verdiği ve tüm yurt dışı uçuşların durdurulduğu İstanbul Havalimanı'nı işleten firmaya da krizin bir yıl sürmesi halinde 2 milyar lira para ödemek zorunda kalacak. Bu durumda bir yıllık toplam garanti faturası 18 milyar lirayı da aşacak.

Garanti edilen araç ve yolcu sayısının yüzde 50'sinin tüm bu projeleri kullanacağı var sayıldığında projeler için aslında 16 milyar 600 milyon lira, yüzde 60'ının kullanacağı var sayıldığında ise 20 milyar 750 milyon lira garanti verildiği ortaya çıkıyor. Yani virüs olmasa 8.3 milyar lirayı yine devlet garanti kapsamında ödeyecek, ancak geri kalan 8.3 milyar ila 12.4 milyar lirayı projeleri kullananlar ödeyecekti. Virüs nedeniyle geçeceği düşünülen araçlar köprülerden geçmeyecek, yolcular havalimanı ve garlara gitmeyecek. Virüs sürecinde ulaştırma sektörünün yüzde 65 daralacağı tahmin ediliyor. Bu hesaba göre, krizin 1 yıl sürmesi halinde araç ve yolcu trafiğinin azalması nedeniyle devlet bu şirketlere 5.5 milyar lira ila 8 milyar lira ilave garanti ödemesi yapmak zorunda kalacak.

İstanbul Havalimanı için de 2 milyar liranın üzerinde hiç hesapta olmayan ilave garanti ödemesi gündeme gelecek. Böylece ilave garanti ödemesi 7.5 milyar ila 10 milyar lira, toplam garanti ödemesi ise İGA hariç 13.8 milyar ila 16.3 milyar lira, İGA dahil edildiğinde de 15.8 milyar ila 18.3 milyar lira arasında oluşacak.

8.3 MİLYAR DOLARIN HESABI AÇIKLANMADI

Cumhurbaşkanlığı 2020 Yıllık Programına göre, Ulaştırma Bakanlığı'nın Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinde şirketlere verilen garanti ödemelerini karşılamak için bu yıl 8 milyar 300 milyon lira ödenek ayrıldı.

Devlet bütçesine konulan 8.3 milyar liralık garanti ödeneğinin hangi oran baz alınarak hesaplandığı açıklanmadı. Bu tutar tüm paralı otoyol, köprü ve tünellerden 2020 yılı boyunca geçecek araçlar için değil, geçmeyeceği tahmin edilen araçlar için yapılacak ödemeyi ifade ediyor. Ayrıca bu paradan yolcu garantisi verilen İstanbul Havalimanı hariç çok sayıda havalimanı ve tren garı işletmecilerine de garanti ödemesi yapılacak.

SALGINDAN ÖNCE BİLE GARANTİ TUTMADI

Osmangazi Köprüsü'ndeki araç geçişi, garanti verilen araç sayısının yüzde 50'sinde, Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde ise yüzde 30'unda kaldı. Avrasya Tüneli'nden garanti edilen aracın yüzde 65'i geçmişti. Ancak şubat ayında yapılan yüzde 56'lık devasa zam nedeniyle burada da oranın düşmesi bekleniyor.